گودبرداری ها تاریخِ کهن شهر ری را از بین می برد، کتاب های حسین کریمان از مهمترین منابع باستان شناسی، تاریخ و شهرسازی ری
به گزارش وبلاگ فروشندگان، خبرگزاری کتاب ایران- مرجان حاجی رحیمی: محوطه تاریخی چشمه علی شهرری همان جایی که ساخت تونل های مترو آثار مدفون در زمین را تهدید می نماید، از 8 هزار سال پیش محل سکونت انسان بوده است. شهرری پیش از آنکه به عنوان یکی از منطقه ها شهرداری تهران به تهران بپیوندد برای خودش یکی از مهمترین شهرهای تاریخی کشور بود. در حقیقت این اتصال شاید نوعی بی توجهی به تاریخ این شهر بود. چرا که تهران فقط 200 سال است که مرکز شده و حتی محوطه باستانی قیطریه تنها سه هزار سال قدمت دارد. بنابراین به نظر می رسد توجه ویژه به تاریخ این شهر می تواند علاوه بر هویت سازی جوانان سبب کسب عایدی نیز گردد به شرطی که گودبرداری های عمیق و به ویژه ساخت تونل مترو، تاریخ این شهر را از بین نبرد.
محسن سعادتی متولد سال 1369 در شهرستان دهلران دارای مدرک دکترای باستان شناسی دوران اسلامی از دانشگاه تربیت مدرس است و به علت علاقه ای که به ری داشت عنوان رساله او نیز آنالیز و مطالعه معماری و شهرسازی ری در دوره سلجوقی است او مدتی است که به عنوان مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی شهر ری منصوب شده و به علت علاقه به میراث فرهنگی ری مقالات متعددی درخصوص موضوعات میراث فرهنگی و باستان شناسی شهرری به رشته تحریر درآورده که از آن جمله می توان به کتاب های کاخ ساسانی چالترخان ری (تألیف 1397)، شهرهای باستانی استان ایلام (تألیف 1396)، استقرارهای ایلامی و هخامنشی دشت دهلران (ترجمه 1396) و چهارتاقی های پشتکوه ایلام (تألیف 1393) اشاره نمود.
کتاب ری از شروع تا حمله مغول که براساس مطالعات باستان شناختی و تاریخ نگارانه
براساس کاوش های باستانشناسی در محدوده شهرری، قدیمی ترین استقرار در این منطقه متعلق به تپه باستانی چشمه علی است. مطالعات گاه نگاری نسبی، قدمت این محوطه را به حدود 8 هزار سال پیش برمی گرداند. شاخصه اصلی این محوطه، سفال موسوم به فرهنگ چشمه علی است. با توجه به اینکه اولین بار این نوع سفال در این منطقه به دست آمد، تحت عنوان فرهنگ چشمه علی در واژه نامه باستان شناسی وارد شد
حاصل کاوش های باستان شناسی روکو رنته طی سال های 2006 و 2007 در شهرری است، به تازگی از سوی انتشارات آریارمنا در 195 صفحه و به قیمت 80 هزار تومان منتشر شده است. با محسن سعادتی در این باره گفت وگویی نموده ایم که در پی می آید:قدیمی ترین یافته ها، قدمت ری را به چه دوره ای برمی گرداند و مربوط به کدام محوطه باستانی است؟
براساس کاوش های باستانشناسی در محدوده شهرری، قدیمی ترین استقرار در این منطقه متعلق به تپه باستانی چشمه علی است. مطالعات گاه نگاری نسبی، قدمت این محوطه را به حدود 8 هزار سال پیش برمی گرداند. شاخصه اصلی این محوطه، سفال موسوم به فرهنگ چشمه علی است. با توجه به اینکه اولین بار این نوع سفال در این منطقه به دست آمد، تحت عنوان فرهنگ چشمه علی در واژه نامه باستان شناسی وارد شد.
چرا روکو رنته، باستان شناس فرانسوی، ری را تا دوره مغول آنالیز نموده؟ در این دوره چه اتفاقی برای این شهر می افتد؟
با توجه به اینکه استقرار در دژ رشکان به صورت پیوسته از دوره عصر آهن تا حمله مغول وجود داشته و این منطقه به عنوان کهندژ و مقرر حکومتی ری معرفی می گردد، نویسنده عنوان ری از شروع تا حمله مغول را برای این کتاب انتخاب نموده است. پایه و اساس آن براساس کاوش های باستان شناسی سال 2006 و 2007 در محوطه دژ رشکان و ارگ سلجوقی به وسیله روکو رنته (نویسنده کتاب) نگارش شده است.
از آثار قدیم و باستانی ری چه چیزهایی هنوز به جای مانده است؟
ری به عنوان یکی از مهمترین شهرهای دوران تاریخی و اسلامی همیشه مورد توجه قرار گرفته است. این شهر باستانی با توجه به الگوی شهرسازی دوران باستان متشکل از سه بخش کهندژ، شارستان و ربض است. در این میان آثار و شواهد مهمی از دوران های مختلف به جای مانده است که از جمله آنها می توان به دژ رشکان، برج طغرل، تپه چشمه علی، باروی ری، نقش برجسته فتحعلی شاه قاجار، تپه میل، بنای نقاره خانه و اینانج و ... اشاره نمود.
ساخت و سازها در ری چه آسیب هایی به این کهن شهر می زند؟ و راه حل شما چیست؟
به واسطه وجود شهرسازی تازه، بیشتر آثار و شواهد شهر کهن ری در زیر شهر تازه مدفون شده است. به گونه ای که با گودبرداری ها و خاکبرداری های سطحی در بخش های مختلف شهر، شواهدی از قبیل سفال، معماری و غیره نمایان می گردد. با توجه به لکه گذاری پیرامون مناطقی که در گذشته آثار و شواهدی باستانی در آنجا کشف شده و محدوده در جوار آثار باستانی نمایان، امیدواریم شهرداری منطقه 20 نسبت به صدور مجوز گودبرداری های
استاد کریمان به عنوان یکی از مهمترین پژوهشگران و محققان حوزه ری، کتاب هایی با عناوین ری باستان در دو جلد و آثار به جای مانده از ری باستان را در دهه های 40 و 50 به رشته تحریر در آورده اند. این کتاب ها به عنوان یکی از الگوهای مهم بهره گیری از متون تاریخی و شواهد باستان شناسی همیشه مورد تمجید پژوهشگران قرار گرفته است
با حجم بالای خاکبرداری تحت نظارت کارشناسان باستان شناس اقدام لازم را به عمل آورند. با انجام این عمل تا حدودی از تخریب لایه های باستانی و تاریخی متعدد در ری در اثر گودبرداری ها جلوگیری به عمل خواهد آمد. بعلاوه شهرداری منطقه 20 با ارائه راه حلهایی همانند معرفی پهنه های فرهنگی و تاریخی شهرری و دلایل اهمیت آنها، توجه مردم بزرگوار ری را با آثار باستانی و تاریخی این منطقه جلب کند.شرایط پژوهش ها و کتاب های منتشره در حوزه ری شناسی را چطور ارزیابی می کنید؟
خوشبختانه در سال های اخیر باستان شناسی، تاریخ و فرهنگ ری مورد توجه پژوهشگران مختلف قرار گرفته است. مطالعات ری شناسی در دهه اخیر تنها معطوف به صرف توصیف نشده و بیشتر جنبه های تحلیلی را دنبال نموده است. هرچند این مطالعات با توجه به مشکلاتی به صورت آهسته پیش می رود. ری توجه پژوهشگران و محققان بزرگی را همانند مرحوم استاد حسین کریمان به خود جلب نموده است.
استاد حسین کریمان در زمینه ری چه کارهایی را انجام داده اند؟
استاد کریمان به عنوان یکی از مهمترین پژوهشگران و محققان حوزه ری، کتاب هایی با عناوین ری باستان در دو جلد و آثار به جای مانده از ری باستان را در دهه های 40 و 50 به رشته تحریر در آورده اند. این کتاب ها به عنوان یکی از الگوهای مهم بهره گیری از متون تاریخی و شواهد باستان شناسی همیشه مورد تمجید پژوهشگران قرار گرفته است. متاسفانه با توجه به از بین رفتن و تخریب بیشتر آثار در دهه های گذشته، این کتاب ها به عنوان مهمترین منبع مهم باستان شناسی، تاریخ و شهرسازی ری مورد توجه قرار گرفته است.
دلایل ایجاد و استقرار پایگاه ملی میراث فرهنگی در ری چیست؟
شهر ری به واسطه وجود آثار باستانی متعدد، استقرارهای پیوسته و متعدد تاریخی و وجود بافت تاریخی برجا به عنوان یکی از مهمترین شهرهای دنیا باستان و اسلام معرفی می گردد. در کنار اداره میراث فرهنگی شهرستان ری، استقرار پایگاه میراث فرهنگی در جهت توجه به این آثار باستانی در زمینه انجام طرح ها و مطالعات باستان شناسی و بازسازی و بعلاوه کاوش های باستان شناسی و ایجاد بازسازی و بازسازی بناها و آثار باستانی متعدد این شهر مورد تأکید قرار گرفته است.
چه کاوش هایی در حال حاضر در ری در حال اجراست؟
در حال حاضر هیچ کاوشی در شهر ری انجام نمی گردد.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران